Grossieren met wervende blurbs van BV's op de kaft van je debuut: het is tegenwoordig een heuse competitie. En Sien Volders (°1983) - echtgenote van wetenschappelijk tv-verschijnsel Lieven Scheire - spant daarbij onmiskenbaar de kroon. Vooruitijlende lof en lauweren van Guy Mortier, Herman Brusselmans, Peter Verhelst en Lieve Blancquaert moeten Noord opstuwen in de vaart der volkeren. De schrijfster zelve verwelkomt ons op de achterflap met een schalkse glimlach om de brede mondhoeken.

Voor Noord blijft antropologe Volders bepaald niet onder de Vlaamse kerktoren pleisteren. Ze dropt haar hoofdpersonage in het desolate, maar van natuurschoon vergeven Noord-Canada, Dat heeft een autobiografische achtergrond. Volders zelf is al geruime tijd aangetrokken tot dit no man's land en verbleef er regelmatig, gelokt door het einde van de wereld.

"Hoe dichter je bij de poolcirkel komt, hoe meer diepmenselijke donkerte er in de bewoners sluipt", zegt Volders in een Knack Focus-interview. "Geen wonder ook dat Noord behoorlijk gemarineerd is: het helpt ginds om in een constante roes te leven, om de uitbundige, korte zomers en de deprimerende, lange winters te verdragen."

Hartstochtelijk gedub

De Yukonregio dicht bij de grens met Alaska vormt een gebied 'waar altijd en overal drank genoeg is om het eigen onvermogen te verdrinken', klinkt het in Noord. Zilversmid en juwelenmaakster Sarah zoekt er in de jaren 80 soelaas in goudzoekersstadje Forty Mile, waar de Tavern en de winkel van de bijdehante Mary de belangrijkste ankerpunten zijn. Ooit een onder de voet gelopen plek heerst er nu landerigheid en eenzaamheid, met aangespoelde avonturiers en losers à la carte. Zoals de mandoline- en banjospelers Adam en Jacob van de plaatselijke bluegrassband - een duo dat enigszins aan elkaar is overgeleverd. En ook Sarah weet niet goed welke kant het met haar leven uit moet: kiezen voor de kunst of voor het gemakkelijke geldgewin bij een multinational? Haar hartstochtelijke gedub wordt nog geïntensifieerd als ze in een affaire met de muzikanten verzeilt. Volgt ze haar vrijheidsdrang?

Volders is niet vies van enige natuurromantiek en laat zich gretig inspireren door auteurs als Jack London en Jon Krakauer (Into the Wild). Ze heeft gevoel voor decorum, wat af en toe haar verhaal te zeer overvleugelt. Het is een bijna uitgekauwd motief dat ze in Noord oppakt: een opvallende vreemdelinge belandt in een nieuwe gemeenschap en veroorzaakt daar enige deining. Niet het minst op het amoureuze vlak. Sarah valt voor de onstuimige Adam, terwijl de ingetogen Jacob in eerste instantie toekijkt en verlangt. Haar rustpunt wordt gevormd door de begrijpende en door de wol geverfde Mary. De liefdeshistorie wordt net niet pathetisch. 'Onstopbaar vinden hun monden elkaar, elkaars hals, elkaars borst.'

Met enkele perspectiefwisselingen volgens het boekje probeert Volders haar roman spanning mee te geven, maar daarvoor hoef je Noord niet te lezen. De indringende atmosfeer en de zorgvuldige, precieuze opbouw van dit debuut zijn overtuigender, net als de fijnmazige karaktertekening van de robuuste personages. Volders nam volop haar tijd en dat loont. Haar hoofdfiguur Sarah Torun Aysgarth baseerde ze bijvoorbeeld op het leven van de Zweedse zilversmid Vivianna Torun Bülow-Hübe. Gaandeweg raak je - ondanks een paar lamlendig lange passages - toch ingesponnen in dit ook sterk door bluegrass voortgestuwde universum.

Verberg tekst

In Noord, de debuutroman van de Vlaamse Sien Volders (1983), wordt een freudiaans conflict uitgevochten. Sarah wordt volledig beheerst door haar superego, zolang ze in Vancouver woont en aan haar werktafel zit. Tot ze in een opwelling naar het noordelijkste bewoonbare dorpje van Canada rijdt, Forty Mile. Daar komt de wildheid in haar los. Dankzij de overweldigende natuur, de bluegrassmuziek en de ruige Adam.

Volders sleept je direct de ongewone, kleurrijke wereld van haar personages in, een voormalig goudzoekersdorpje aan het begin van de jaren tachtig. Drie maanden per jaar is het er zomer, de rest van het jaar is de wereld bevroren en hangen de inwoners bezopen in de kroeg. Met de juiste details en veel kennis van zaken komt de roman tot leven. Volders heeft een aangenaam zelfverzekerde toon, ze tast niet naar woorden. Haar aandacht voor het aardse, voor de fysieke arbeid van het smeden en houthakken, is daarbij een goed tegenwicht tegen de romantische verbeelding van de sublieme wilde natuur als de plek waar de mens zichzelf leert kennen.

Stilistisch is Volders er nog niet helemaal. Er staan hulpzinnen die niets betekenen ('De avond vordert en de drank doet zijn werk'), en bepaalde vertelconstructies worden te vaak herhaald, waardoor de vertelling wat monotoon wordt. Het wilde noorden had daar wel wat grilligs van gemaakt. Met Noord voegt Volders niettemin een onvergetelijk, krachtig vrouwelijk personage toe aan de letteren.

***

Hollands Diep; 256 pagina's; € 19,99.

Verberg tekst

Vancouver, 1982. Zilversmid Sarah staat voor een ingrijpende keuze: ingaan op het aanbod van een juwelenmultinational en louter nog voor hen werken of haar eigen onzekere, maar vrije weg blijven gaan? Omdat ze er niet meteen uit raakt, beslist ze naar het noorden te reizen, naar Yukon, de Canadese streek die aan Alaska grenst. Forty Mile, daar wil ze naartoe, een oud goudzoekersstadje dat ooit het Parijs van het noorden was, maar nu verschrompeld is tot een gehucht waar de mensen elkaar maar op drie plaatsen ontmoeten: in de Tavern, waar ze lachen en vechten, in de wachtkamer van de dokter, waar ze hopen en vloeken, en in de winkel van Mary, waar leven en werk heersen. In Forty Mile, zo wil de legende, worden geen kinderen verwekt.

Sarah rijdt Forty Mile binnen en stopt met haar felgroene Dodge-sportwagen voor Mary’s winkel. Iedereen heeft haar opgemerkt. Mary zelf natuurlijk, de voormalige succesvolle kunstschilderes die het penseel aan de wilgen hing, naar het noorden vertrok en in Sarah een verwante ziel zal vinden, maar ook Adam en Jacob, een fiddle- en een banjospeler die gefascineerd zijn door de traditionele Athabascanmuziek. Tussen hen zal een driehoeksverhouding ontstaan die Mary aan haar eigen verleden herinnert.

Sien Volders heeft met Noord een opmerkelijk debuut geschreven. Niet alleen heeft ze een bijzonder oog voor sfeerschepping, wat tegen de achtergrond van het in de winter ijskoude en in de zomer snikhete berglandschap van Yukon garant staat voor een paar grandioze pagina’s leesplezier, ze weet ook op het juiste moment het juiste detail toe te voegen. Grandioos is bijvoorbeeld de man die niet begrijpt wat hij leest en tijdens de winter, wanneer alle post bij Mary toekomt, de brieven voorleest aan de telefoon. Bij hem zijn alle geheimen veilig.

Misschien dat Volders hier en daar wat te expliciet wordt en dat het stuk waarin Sarah op zoek gaat naar een oud schilderij van Mary wat korter had gekund, maar dat zijn slechts details. Bovenal is Noord een witte raaf aan de hemel van de Vlaamse literatuur: wild, donker romantisch en haast verslavend mooi geschreven.

****

Hollands Diep, 236 blz., € 19,99.

Verberg tekst

Dit debuut heeft een hoog Annie Proulx-gehalte. Niet Wyoming, maar het uiterste Noorden van Canada, de Yukon Territory, speelt een belangrijke rol. Sarah, een succesvolle zilversmid, vertrekt uit Vancouver om grip op haar leven en toekomst te krijgen. In het oude goudzoekersdorp Forty Mile ontmoet ze de onstuimige musicus Adam, tot wie ze zich meteen aangetrokken voelt. Hij leeft als het ware op de rand van een vulkaan. Sarah verblijft bij Mary, de eigenaresse van de enige kruidenierswinkel, die een bijzonder geheimzinnig verleden heeft. Ze was kunstenaar, net als Sarah, maar gaf dat op voor een hartstochtelijke liefde. Ook Sarah worstelt met de integriteit van haar kunstenaarschap. Thema’s als vriendschap en keuzes maken, de sfeervolle beschrijving van de overweldigende natuur en de excentrieke karakters van de bewoners zijn elementen die dit tot een bijzonder sterke roman maken. Voor liefhebbers van het werk van Ron Rash, Annie Proulx en Carol Shields.