Weinig Vlaamse auteurs lokken met hun schrijven zoveel reacties uit als Griet Op de Beeck. Vele hemels boven de zevende (2013) trof het grote publiek als een vloedgolf. Duizenden lezers waren kapot van het verhaal, stelden hun leven ter discussie en namen beslissingen die ze anders niet hadden aangedurfd. De roman is inmiddels aan een twintigste druk toe.

Sindsdien heeft Op de Beeck niet stilgezeten. Met regisseur Jan Matthys werkt ze aan een verfilming (gepland voor 2016), met Wannes Cappelle bereidt ze een muziekvoorstelling voor en intussen heeft ze ook een tweede roman geschreven, die na één dag in de boekhandel al aan een tweede druk toe was én tot boek van de maand werd uitgeroepen in de Nederlandse talkshow De wereld draait door.

Onzalige kindertijd

In Kom hier dat ik u kus geeft de Vlaamse Mona ons gedurende drie periodes een inkijkje in haar leven. 'Ik ben geen braaf kind', zegt Mona in het beginhoofdstuk. Ze is negen en neemt voor lief wat haar kille moeder haar in het hoofd prent. Als deze kort daarna bij een auto-ongeluk om het leven komt, is Mona vooral bekommerd om haar eigen (gebrek aan) reactie: "Ik begon niet te huilen, wat ik een beetje vervelend vond. Ik probeerde tranen naar mijn ogen te sturen, maar ze wilden niet luisteren. Ik keek dan maar naar beneden, zo'n beetje naar mijn navel, kin bijna tegen de borstkas, zoals verdrietige mensen doen.'

Na enkele maanden krijgt Mona's vader een nieuwe vriendin, Marie, die Mona en haar broertje onmiddellijk mama moeten noemen. Marie is labiel en lijdt aan depressies. Mona's vader, die sowieso al zwijgzaam is van natuur, trekt zich nog meer in zichzelf terug. Mona probeert de kerk in het midden te houden en bij iedereen goed te staan.

Dat die onzalige kindertijd gemene littekens heeft geslagen, ontdekken we in de volgende delen, waar ze respectievelijk 24 en 35 is. De enige die de last van het verleden kan verlichten is haar vader, die met terminale kanker in het ziekenhuis ligt.

Aan de hand van korte taferelen - Mona die haar stiefmoeder 's nachts betrapt bij een boulimie-aanval, Mona tijdens een sollicitatiegesprek, Mona in discussie met haar egocentrische geliefde - schetst Op de Beeck een caleidoscopisch beeld van Mona's jeugd en haar leven als jongvolwassene.

Als kindverteller heeft Mona ons mee. Wat in het gezin scheef loopt, blijft onbenoemd, maar is des te beter voelbaar. We krijgen een ruime interpretatievrijheid. De volwassen Mona komt minder waarachtig over. Hier klinkt de stem van de auteur sterk door. Te pas en te onpas neemt Mona haar toevlucht tot beeldspraak. Als haar vader is gestorven, denkt ze bijvoorbeeld: 'In mijn hoofd is de nacht zwart, de mist dik, de grond vochtig.'

Op de Beeck appelleert aan onze emoties, maar dat heeft een tegengesteld effect: onze aandacht gaat naar de taal, niet naar Mona's gemoedstoestand.

Toegankelijk

De sleutel van Op de Beecks succes ligt wellicht in de toegankelijkheid van haar proza. Net als in Vele hemels is het Vlaams hier de voertaal en zijn de dialogen doorspekt met 'ge wilt', 'gij zoudt' en 'ge waart'. Haar personages zouden net zo goed bij u of mij om de hoek kunnen wonen. Ze schrijft over gewone mensen die dan weer bijzonder worden omdat ze hun gedachten en gevoelens in vraag stellen en zich bloot durven te geven. Zelfs de hatelijke Marie weet uiteindelijk sympathie - of toch medelijden - op te wekken.

Literatuur die recht uit het hart komt, of melodrama? De scheidslijn is flinterdun.

Griet Op de Beeck, Kom hier dat ik u kus, Prometheus, 336 p., 19,95 euro.

ANNICK VANDORPE ■

Masquer le texte

Niet elk gezin biedt geborgenheid. Mona en haar broertje Alexander groeien op tussen labiele volwassenen. Hun moeder Agnes voedt hen op met harde hand, vader Vincent kijkt de andere kant op en verschuilt zich in zijn tandartspraktijk. Als haar ouders op een avond een auto-ongeluk krijgen dat haar moeder niet overleeft, kan Mona geen traan laten.

Haar vader heeft evenmin tijd voor veel verdriet: Agnes wordt al snel vervangen door de knappe, jonge stiefmoeder Marie. Maar ook haar wankele persoonlijkheid is geen basis voor een warm nest. De verantwoordelijkheid wordt voortdurend in de schoenen van de kinderen geschoven. Ze moeten op hun tenen door het leven omdat de emoties van hun (stief)moeder altijd belangrijker zijn dan wat ze zelf voelen. 'We hebben het nooit geleerd, hoe dat moet: hen teleurstellen. Wij doen het evengoed voortdurend, vooral ik.'

Legpuzzel

Kom hier dat ik u kus volgt Mona op drie momenten in haar leven: als jonge tiener, twintiger en dertiger. Zo speelt de roman niet alleen met het perspectief (er wordt achtereenvolgens verteld vanuit de standpunten van een kind, een jonge vrouw die net op eigen benen staat en een volwassene), maar belicht ook de onbewuste drijfveren die in Mona's jeugdjaren worden opgespannen en de gevolgen die ze hebben. 'Geluk hebben, dat kan van alles betekenen.'

Het onzekere, zorgelijke kind, groeit op tot een voorzichtige volwassene die keuzes door anderen laat maken. Ook als het keuzes zijn die haar geluk beïnvloeden. Geen wonder dat haar leven maar wat kabbelt. Het is een legpuzzel met gevonden stukken, overschot van andere puzzels. Maak daar maar eens een mooi plaatje mee.

Een toevallige ontmoeting leidt tot een relatie die haar al vanaf het begin eerder onzekerder dan gelukkiger maakt. Ze heeft van jongs af aan geleerd om zichzelf iets voor te liegen dus het duurt lang voor ze waarheden onder ogen ziet. Er is uiteindelijk nog een dramatische wending nodig om haar voor zichzelf te laten opkomen.

Net echt

Griet Op de Beeck schrijft boeken die een effect op je organen beogen: longen slaan een beurt over, maag in de knoop, hart springt op. En daar is ze behoorlijk goed in. Dat verklaart meteen ook het succes: haar personages zijn vertrouwd, spiegelen emoties en spreken bovendien ook nog zoals gij en ik.

Meestal is spreektaal in Nederlandstalige romans een absolute gruwel. Een kunstgreepje dat de personages niet warmbloedig of herkenbaar maakt maar hen net te kijk zet als niet-mensen, als taalwezens die alleen leven in woorden. Dat is niet het geval in de romans van Op de Beeck. Haar personages zijn geloofwaardig dichtbij.

Af en toe zouden ze zelfs wat meer van papier mogen zijn. Hun grootse troef lijkt hun realiteitsgehalte.Kom hier dat ik u kus laat zich lezen zonder inspanning, en dat is niet uitsluitend een compliment. Meer nog danVele hemels boven de zevende vermijdtKom hier dat ik u kus dubbele bodems. De roman neemt de lezer bij de hand en leidt hem rond in het rampgebied dat de personages leven noemen, maar als je het pad verlaat, vind je vooral een monotone vlakte. Je moet weinig verbanden leggen, wordt niet op het verkeerde been gezet, zelfs de opbouw is netjes chronologisch.

Kom hier dat ik u kus geeft op een realistische manier inzicht in de verregaande gevolgen van opgroeien in een disfunctioneel gezin. Die boodschap wordt kundig verpakt, maar dat reduceert het op zich goed geschreven verhaal tot een mooi inpakpapiertje. Erg doelmatig en niet geschikt voor de literaire meerwaardezoeker, maar liefhebbers van het betere empathische boek komen zeker aan hun trekken.

GRIET OP DE BEECK

Kom hier dat ik u kus.

Prometheus, 382 blz., 19,95 ?.

De auteur: werkte als dramaturg voor ze als journalist aan de slag ging bijHumo enDe Morgen. Ze debuteerde in 2013 metVele hemels boven de zevende.

Het boek: de tweede roman na het succesdebuut, over het domino-effect van opgroeien in een disfunctioneel gezin.

ONS OORDEEL: kundig geschreven maar weinig verrassend.

¨¨¨èè

Sofie Gielis ■

Masquer le texte

Na het indrukwekkende debuut ‘Vele hemels boven de zevende’ werd reikhalzend uitgekeken naar dit tweede werk van deze schrijfster (1973). Het verhaal bestaat uit drie delen, waarin Mona (ik-figuur) achtereenvolgens haar ervaringen als tiener, twintiger en dertiger beschrijft. De naïeve observaties van het kind Mona zijn geloofwaardig. De knap volgehouden kinderlijke toon in het eerste deel overtuigt en maakt dat de herkenbare, op zich weinig opzienbarende, ervaringen van Mona en haar (stief)ouders, broer en stiefzus des te schrijnender overkomen. Het effect van haar enigszins gemankeerde jeugd werkt door in haar relaties op haar werk en in de liefde. Typisch Vlaamse uitdrukkingen en het gebruik van ‘ge’ geven extra sfeer. Herhaalde details in de karakters van de verschillende goed uitgewerkte personages roepen op den duur bijna irritatie op. Wanneer bereikt Mona het punt waarop zij haar traditionele gedrag weet te doorbreken? De auteur geeft de lezer inzicht in diens eigen patronen. Ze maakt met deze gevoelige roman de verwachtingen meer dan waar. Normale druk. Masquer le texte